Giảm cước vận chuyển đường bộ - Một bài toán khó

Một trong những yếu tố hình thành và cũng là yếu tố có tác động lớn nhất đến cước vận tải đường bộ là chi phí nhiên liệu, chiếm 35-50% tổng chi phí (theo khảo sát của Bộ GTVT). Muốn giảm cước vận tải thì cần phải giảm được chi phí nhiên liệu là chủ yếu, các chi phí khác như thuế phí đường bộ, nhân công, vật tư phụ tùng rất khó tác động vào hoặc tác động không đáng kể.

Thực trạng từ trước đến nay, tỷ lệ xe chạy rỗng chiều về của các doanh nghiệp luôn ở mức 60-70%, thậm chí là 100% đối với các tuyến đường dưới 300 km. Nếu phải chạy chuyến hàng một chiều về thì người thuê vận tải phải chịu chi phí chạy “rỗng”. Tận dụng được hai chiều có hàng, cước vận chuyển có thể giảm 30-40% (trích Báo giao thông).

Một giải pháp đã được đưa ra là cần xây dựng một sàn giao dịch vận tải nhằm mục đích kết nối cung cầu vận chuyển giữa các doanh nghiệp, từ đó thúc đẩy mạnh nặng suất vận tải, nâng cao năng lực cạnh tranh giữa các nhà cung cấp vận tải bằng việc công khai minh bạch giá cước, giảm thiểu lượng xe chạy rỗng chiều về giúp cho doanh nghiệp hạ được cước vận chuyển, góp phần giảm ùn tác giao thông và ô nhiễm môi trường. Tháng 12/2015, sàn giao dịch vận tải đầu tiên ở Việt Nam - Vinatrucking ra đời được sự chào đón, tham gia nhiệt tình của các doanh nghiệp vận tải với nhiều hy vọng tươi sáng. Một số sàn giao dịch khác cũng được hình thành thông qua web và app.

Tuy nhiên đến nay, các sàn giao dịch đã không thành công, nhiều sàn giao dịch đã ngừng hoạt động do lượng giao dịch quá ít vì sự chênh lệch giữa số lượng “xe tìm hàng” và “hàng cần vận chuyển” quá lớn. Trong khi số lượng các chủ xe khắp cả nước đăng ký thành viên rất nhiều nhưng con số các chủ hàng tham gia thì quá khiêm tốn. Trên thực tế, hầu hết các chủ hàng và chủ xe vẫn giao dịch theo phương thức cũ, gắn kết một cách ổn định. Tại sao các chủ hàng lại rụt rè tham gia vào sàn giao giao dịch như vậy? Câu trả lời lý giải cho việc này là:

Qua sự hợp tác lâu dài, giữa chủ xe và chủ hàng đã có sự tin tưởng với nhau và đều có những lợi ích nhất định. Thứ nhất, giá trị hàng hóa cần chuyên chở là rất lớn, mà thông tin của chủ xe trên sàn giao dịch là rất khó kiểm soát và nếu khi xảy ra rủi ro tổn thất, mất mát hàng hóa thì rất khó truy đòi trách nhiệm. Thứ hai, đặc thù vận chuyển hàng hóa khác với vận chuyển hành khách, đối với hàng hóa đã có trong kế hoạch vận chuyển thì chủ hàng cần có sự đảm bảo của chủ xe về việc cung cấp phương tiện đúng hạn. Nếu phụ thuộc vào việc tìm xe trên sàn giao dịch thì chủ hàng sẽ rơi vào thế bị động, có thể gặp các tình huống như: không tìm được xe đúng tuyến cần vận chuyển, xe đến trễ, xe bỏ chuyến không báo trước, chất lượng xe không đảm bảo chở hàng…Nếu xảy ra sự cố trên, những chi phí kéo theo mà chủ hàng phải chịu là rất khó ước lượng, nhất là ảnh hưởng đến uy tín của chủ hàng với khách hàng của họ. Do đó thường chỉ khi có lượng hàng tăng đột biến mà phía chủ xe đối tác không đủ lượng cung cấp hoặc hàng nhỏ lẻ, không thường xuyên… chủ hàng mới tìm xe trên sàn giao dịch. Thứ ba, khi chủ hàng và chủ xe đã có sự hợp tác lâu dài, tin tưởng thì chủ hàng có thể được trả chậm cước vận chuyển nhưng việc này là không khả thi khi thuê xe lẻ theo chuyến.

Từ những phân tích trên có thể thấy, đối với chủ hàng, việc tiết giảm được một phần chi phí cước vận chuyển thông qua thuê xe qua sàn vẫn không đáng kể so với những rủi ro khác mà có thể họ phải chịu và những lợi ích khác mà họ được hưởng. Sự tham gia ít ỏi của chủ hàng khiến cho sàn giao dịch hoạt động đìu hiu, bài toán tiết giảm cước vận tải đường bộ nhờ giảm tỷ lệ xe chạy rỗng vẫn chưa được giải quyết.

Thiết nghĩ, trước mắt Nhà nước cần có những chính sách góp phần hỗ trợ các doanh nghiệp vận tải cắt giảm được cước vận chuyển như giảm một số thuế phí đường bộ, kiểm soát giá xăng dầu,..Phía các doanh nghiệp nên rà soát lại các xe đã kém chất lượng để đảm bảo an toàn giao thông, tránh gây tai nạn và mất nhiều chi phí sửa chữa làm tăng chi phí vận tải, đẩy mạnh công tác tìm kiếm khách hàng để tận dụng tối đa việc chở hàng hai chiều. Các sàn giao dịch cần tìm ra giải pháp để kiểm soát chặt chẽ thông tin của các doanh nghiệp vận tải, có chính sách đảm bảo nào đó để khách hàng yên tâm thuê xe chuyên chở trên sàn giao dịch. Hy vọng, trong tương lai gần, sẽ có giải pháp mới giải quyết được triệt để những vẫn đề còn tồn đọng để ngành vận tải đường bộ nói riêng và lĩnh vực logistics nói chung được phát triển mạnh và cạnh tranh với các nền kinh tế trong khu vực và trên thế giới.

Tổng hợp và biên soạn: Thu Thảo Clara