TẠI SAO NÔNG SẢN CỦA VIỆT NAM LẠI KÉM CẠNH TRANH HƠN TRUNG QUỐC VÀ THÁI LAN?

2. Phân tích nguyên nhân:

Do tính đặc thù của một số loại nông sản như tính thời vụ theo mùa, chu kỳ sử dụng ngắn, dễ hư hỏng… nên hoạt động logistics phục vụ vận chuyển hàng nông sản đòi hỏi một quá trình tích hợp từ khâu sản xuất, thu hoạch, chế biến, lưu trữ, vận chuyển và phân phối đến người tiêu dùng cuối cùng.

Trong khi đó, chí phí logistics để vận chuyển nông sản hiện tại rất đắt đỏ, không có nhiều lựa chọn phương thức vận chuyển nên không cạnh tranh. Hiện tại, Việt Nam chủ yếu xuất khẩu nông sản qua đường bộ và đường biển. Còn vận chuyển bằng đường hàng không và đường sắt rất hạn chế.

Việc vận chuyển bằng đường bộ còn gặp không ít những khó khăn vì cơ sở hạ tầng chưa tương xứng với tốc độ công nghiệp hóa như sự đông đúc, tắc nghẽn ở những thành phố lớn, trong khi đó các huyện, xã ở nông thôn hay vùng cao chưa phát triển về hạ tầng dẫn đến sự ùn ứ, quá tải, chậm trễ, ảnh hưởng đến việc bảo quản, lưu trữ nông sản và thời gian giao hàng đúng hẹn. Vận tải đường bộ vẫn đang phải đảm nhận tỷ trọng vận chuyển rất lớn, không cân đối với các phương thức vận tải khác (trên 70% tổng khối lượng vận chuyển hàng hóa) Trong khi đó, các đơn vị vận tải hầu hết có quy mô nhỏ, tỷ lệ xe chạy rỗng còn ở mức trên 45%... nên chi phí vận tải rất cao.

Vận tải đường biển chưa phát huy được hết tiềm năng để giảm tải cho vận tải đường bộ. Các dịch vụ hậu cảng phát triển vẫn thiếu tính quy hoạch và tính liên kết, quy trình thủ tục hải quan còn cứng nhắc, chồng chéo làm giảm tốc độ lưu chuyển hàng hóa, chi phí “bôi trơn” cao. Ngoài ra thời gian vận chuyển đường biển dài sẽ không phù hợp với các mặt hàng nông sản có thời gian sử dụng ngắn.

Đối với vận tải hàng không, hiện tại hàng hóa mới chỉ vận chuyển kết hợp vận chuyển hành khách nên phụ tải không nhiều. Thực tế đã có hãng hàng không tổ chức một số chuyến bay tải hàng trong nội địa nhưng số lượng hàng hóa lấp đầy không nhiều do đó các hãng hàng không không thể hạ giá cước. Giá cước quốc tế cũng rất cao và phải phụ thuộc vào các hãng bay nước ngoài.

Hạn chế nhất phải kể đến đường sắt. Chi phí vận chuyển đường sắt ở Việt Nam cần giảm 50% mới có thể cạnh tranh với hàng hóa Trung Quốc. Chưa kể, tuy đường sắt vận chuyển an toàn, ổn định với năng lực chuyên chở lớn nhưng phải trung chuyển quá nhiều, ảnh hưởng đến việc bảo quản, lưu trữ hàng hóa.

Trung Quốc có lợi thế về cơ sở hạ tầng phục vụ cho logistics nên rất dễ dàng cho các doanh nghiệp nông sản lựa chọn phương thức vận chuyển phù hợp sao cho tối ưu hóa chi phí. Chính phủ Thái Lan hỗ trợ rất nhiều lĩnh vực logistics để chi phí logistics rất cạnh tranh nhằm đưa hàng hóa vươn ra thế giới dễ dàng hơn.

3. Giải pháp:

Ngoài đề xuất nâng cao cơ sở hạ tầng phục vụ logistics và tinh giản các thủ tục Hải quan nhằm tăng tốc độ luân chuyển của đường bộ và đường biển, có một số đề xuất với Chính phủ cần có một chính sách tài khóa phù hợp để tổ chức một hãng hàng không với đội máy bay chuyên chở hàng hóa riêng biệt phục vụ cho các sản phẩm nông nghiệp Việt Nam nhằm giảm cước phí máy bay. Về phía đường sắt , ngành này cần chủ động tự tiết giảm chi phí, giúp các doanh nghiệp nông sản hạ giá thành.

Biên soạn và tổng hợp: Thu Thảo Clara